Borelioza: niebezpieczna choroba czyhająca w trawie
Ocieplenie klimatu, nasz wzrost aktywności fizycznej oraz wzmożona turystyka ma wpływ na zwiększenie liczby przypadków chorób przenoszonych przez kleszcze. Obecnie w Polsce największe znaczenie medyczne i weterynaryjne mają: kleszcz pospolity (Ixodes ricinus), kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus) i obrzeżek gołębi (Argas reflexus). Wspomniane gatunki kleszczy przenoszą one m.in. takie choroby jak borelioza, anaplazmoza, kleszczowe zapalenie mózgu i babeszjoza. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera pytanie: jak chronić się przed kleszczami?
Ochrona przed kleszczami jest niezbędna
Niepokojący powinien być fakt, iż liczba przypadków boreliozy wrasta z roku na rok i np. Europie każdego roku zapada na nią ok 100 tyś ludzi, w tym np. w naszym kraju w 2016 roku zdiagnozowano ok 21 tyś. przypadków. Ponieważ borelioza ma często nieoczywiste objawy i nie jest w porę diagnozowana, można spodziewać się, że faktyczna liczba zakażeń może być wyższa.
Ryzyko zakażenia boreliozą występuje, gdy kleszcz jest nosicielem krętków Borrelia burgdorferi oraz gdy czas jego żerowania wynosi więcej niż 24h. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby wiedzieć, jak usunąć kleszcza w sposób szybki i skuteczny.
Groźne konsekwencje boreliozy
Borelioza ma charakter choroby postępującej i przebiegającej w kilku etapach. W pierwszym stadium po kilku dniach lub tygodniach od ataku zainfekowanego pasożyta, na skórze może pojawić się kolista zmiana (tzw. rumień wędrujący) lub grudka. Zmianom na skórze mogą towarzyszyć objawy przypominające grypę – podwyższona temperatura, bóle mięśni.
W drugim stadium mogą wystąpić dolegliwości ze strony ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego, układu kostno-stawowego lub układu krążenia.
Objawy mogą się pojawiać z różnym nasileniem. Zakażenie może przybierać formy od bezobjawowego do przypadków z nieodwracalnymi zmianami najczęściej w obrębie układu nerwowego i stawowego. Objawy ze strony układu nerwowego mogą wystąpić tuż po zakażeniu, a także po kilku tygodniach, miesiącach, a nawet latach.
Leczenie boreliozy
Boreliozę leczy się poprzez zastosowanie antybiotykoterapii. Przesłankami do wdrożenia leczenia jest wystąpienie na skórze charakterystycznej kolistej zmiany lub pojawienie się swoistych objawów choroby. Okres jej wylęgania wynosi ok 3-30 dni. Zakażenie może potwierdzić dodatkowa diagnostyka pacjenta – test ELISA, oznaczenie przeciwciał IgM i igG.
Nie jest natomiast uzasadnione badanie samego kleszcza. Testy oferowane przez poszczególne „placówki badawcze” nie są w stanie w kwocie 150-300 zł wykryć DNA i RNA wszystkich patogenów. Ponadto – co akurat jest dobrą wiadomością – nie zawsze dochodzi do zakażenia żywiciela jeśli kleszcz był nosicielem choroby.
Jak uniknąć boreliozy? Czy istnieje skuteczny sposób na kleszcze?
Niestety nie opracowano jeszcze szczepionki na boreliozę, dlatego główną rolę w zapobieganiu zakażeniu ma profilaktyka, w tym w szczególności:
- właściwy ubiór na wyjście do lasu lub parku,
- dokładne kontrolowanie skóry po powrocie do domu,
- szybkie i bezpieczne usuwanie kleszczy – np. przy użyciu zestawów zawierających środek do zamrażania pasożyta i specjalny przyrząd do usuwania kleszczy (zestaw Kick the Tick expert),
- stosowanie preparatu na kleszcze (np. Kick the Tick Max Repelent Plus),
- ochrona zwierząt domowych przed kleszczami.